Сексеуіл кенті

Сексеуіл кенті – Қазақстанның Қызылорда облысы, Арал ауданында орналасқан ірі теміржол станциясы және елді мекен. Бұл кент елдің батысы мен орталығын байланыстыратын маңызды көлік дәлізінің негізгі буыны болып табылады. Оның тарихы мен экономикасы толығымен темір жол саласымен біте қайнасып жатыр. Сондықтан, Сексеуілді Арал өңірінің «теміржол қақпасы» деп атауға болады. Осыған орай, кенттің стратегиялық маңызы жылдан жылға артып келеді.

Тарихы

Кенттің іргетасы 1901 жылы қаланған. Ол Орынбор-Ташкент теміржол магистралінің құрылысы кезінде маңызды станция ретінде пайда болды. Бастапқыда «Сексеуіл станциясы» деп аталған бұл бекет тез арада ірі теміржол торабына айналды. Мұнда локомотив депосы, вагон жөндеу шеберханалары және басқа да теміржол инфрақұрылымы салынды. Нәтижесінде, станцияның айналасында теміржолшылардың үлкен кенті қалыптасты. Кеңес дәуірінде оның маңызы одан әрі арта түсті. Тәуелсіздік жылдарында салынған Жезқазған-Сексеуіл-Бейнеу теміржол желісі кенттің транзиттік әлеуетін жаңа деңгейге көтерді. Бұл жоба туралы «Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ ресми сайтында толық ақпарат берілген.

Сексеуіл станциясы – елдің маңызды теміржол торабы.

Географиялық орналасуы және сипаттамасы

Сексеуіл кенті Арал ауданының аумағында, аудан орталығы Арал қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 70 шақырым жерде орналасқан. Кент Аралқұм шөлінің жанында, шөлейтті белдемде жатыр. Оның атауы осы өңірдің табиғатына тән, шөлге төзімді сексеуіл ағашының құрметіне қойылған. Бұл өсімдік тек кенттің символы ғана емес, сонымен қатар шөлмен күресте маңызды рөл атқарады. Кенттің айналасындағы жер бедері негізінен жазық. Тұрақты өзен-көлдер жоқ. Сондықтан, ауыз су орталықтандырылған жүйелер арқылы жеткізіледі.

Сексеуіл кенті: Климаты мен гидрологиясы

Бұл аймақтың климаты күрт континенталды болып келеді. Сексеуіл кенті үшін жаздың аптап ыстығы мен қыстың қатал аязы тән. Жаз айларында ауа температурасы +40°C дейін көтерілсе, қыста -30°C дейін төмендеуі мүмкін. Жылдық жауын-шашын мөлшері өте аз. Арал теңізінің тартылуы аймақ климатына кері әсер етті. Нәтижесінде, тұзды шаң дауылдары жиілеп, ауаның құрғақтығы артты. Гидрологиялық жағынан аймақ су ресурстарына тапшы. Негізгі су көздері жерасты сулары болып табылады.

Экономикадағы және туризмдегі маңызы

Кент экономикасы толығымен теміржол саласына негізделген. «Қазақстан темір жолы» ұлттық компаниясының бөлімшелері кентті құраушы негізгі кәсіпорындар болып саналады. Мұнда Сексеуіл локомотив пайдалану депосы, вагон жөндеу пункттері, жол дистанциясы, сондай-ақ байланыс және белгі беру қызметтері жұмыс істейді. Бұл кәсіпорындар кенттің мыңдаған тұрғынын жұмыспен қамтып отыр. Жезқазған-Сексеуіл-Бейнеу желісінің іске қосылуы жүк тасымалының көлемін арттырып, кенттің экономикалық маңызын күшейтті. Өнеркәсіптік бағытына байланысты кентте туризм саласы дамымаған.

Кент атауына негіз болған сексеуіл – шөлмен күрестің символы.

Қазіргі экологиялық жағдайы

Сексеуіл кенті Арал теңізінің экологиялық апат аймағында орналасқан. Сондықтан, оның тұрғындары теңіздің тартылуынан туындаған барлық зардапты сезінуде. Негізгі экологиялық мәселелерге ауаның ластануы, тұзды шаң дауылдары, ауыз су тапшылығы және жердің тозуы жатады. Бұл проблемалар халықтың денсаулығына кері әсер етеді. Бұл туралы БҰҰ-ның Арал теңізі бойынша бағдарламасының есептерінде айтылған. Дегенмен, мемлекет тарапынан аймақ экологиясын жақсарту үшін іс-шаралар қабылдануда. Атап айтқанда, теңіздің құрғаған түбіне сексеуіл отырғызу арқылы шөлденумен күрес жүргізілуде. Бұл жұмыстар көршілес Арал қаласы аумағында да белсенді атқарылуда.

Қорытындылай келе, бұл елді мекен қиын климаттық және экологиялық жағдайларға қарамастан дамып келеді. Ол Қазақстанның көлік жүйесіндегі маңызды стратегиялық нысан болып қала береді. Теміржол саласының тұрақты жұмысы оның болашағының кепілі болып табылады. Осылайша, ел экономикасы үшін маңызы зор теміржолшылардың мекені – Сексеуіл кенті.