Аққұм ауылдық округы
Аққұм ауылдық округы – Қазақстан Республикасы, Қызылорда облысының Арал ауданында орналасқан әкімшілік-аумақтық бірлік. Бұл округ Арал теңізінің қайта қалпына келген солтүстік бөлігінің жағалауында орналасқан. Оның экономикасы балық және мал шаруашылығына негізделген. Сонымен қатар, округ Арал өңірінің экологиялық жаңаруының айқын үлгісі болып табылады. Осыған орай, оның тыныс-тіршілігі Солтүстік Арал теңізінің жағдайымен тығыз байланысты. Жергілікті халық табиғаттың жаңа мүмкіндіктерін тиімді пайдалануға тырысады.
Тарихы
Округтің тарихы Кеңес дәуірінен бастау алады. Ол негізінен балық аулау артельдері мен мал шаруашылығы ұжымшарлары негізінде қалыптасқан. Сол жылдары Шижаға шығанағы балыққа бай маңызды аймақ болды. Жергілікті тұрғындардың негізгі кәсібі балық аулау еді. Алайда, Арал теңізінің тартылуы бұл салаға үлкен соққы болды. Теңіздің шегінуімен балық шаруашылығы толығымен тоқырады. Нәтижесінде, халықтың әлеуметтік жағдайы нашарлады. Тек тәуелсіздік жылдарында салынған Көкарал бөгеті округтің қайта түлеуіне жол ашты.
Географиялық орналасуы және сипаттамасы
Аққұм ауылдық округы Арал ауданының солтүстік бөлігінде орналасқан. Ол Солтүстік Арал теңізінің Шижаға шығанағының жағалауын алып жатыр. Округ атауы «ақ құм» дегенді білдіреді. Бұл жер бедерінің құмды екенін сипаттайды. Айналасы Аралқұм шөлінің жазықтарымен қоршалған. Өсімдік жамылғысы негізінен шөлге тән өсімдіктерден тұрады. Олардың арасында сексеуіл, жусан және басқа да бұталар бар. Жер бедері негізінен жазық болып келеді.
Ауылдық округке жататын ауылдар
Аққұм ауылдық округының құрамына бір ғана елді мекен кіреді. Ол округтің әлеуметтік және экономикалық орталығы болып саналады.
Шижаға ауылы – округтің әкімшілік орталығы және жалғыз елді мекені. Ауылда әкімдік ғимараты, орта мектеп және медициналық пункт орналасқан. Шижаға ауылының тұрғындары негізінен балық аулау және мал өсірумен айналысады. Теңіздің қайта оралуы ауылдың тыныс-тіршілігін жандандырды. Бүгінде мұнда балық қабылдау пункттері жұмыс істейді. Бұл ауыл округтің экономикалық негізін қалайды. Ресми статистика бойынша, халық саны тұрақты өсуде.
Солтүстік Аралдың қайта оралуы балықшылықты жандандырды.
Аққұм ауылдық округы: Климаты мен гидрологиясы
Аққұм ауылдық округы аумағының климаты күрт континенталды. Жазы өте ыстық және құрғақ болып келеді. Шілдеде ауа температурасы жоғары деңгейге жетеді. Керісінше, қысы суық, аязды және қары аз болады. Жылдық жауын-шашын мөлшері өте төмен. Округтің гидрологиясы толығымен Солтүстік Арал теңізіне тәуелді. Көкарал бөгеті салынғаннан кейін Шижаға шығанағына су қайта келді. Бұл судың тұздылығын азайтып, балықтардың көбеюіне жағдай жасады.
Экономикадағы және туризмдегі маңызы
Округ экономикасының негізгі қозғаушы күші – балық шаруашылығы. Жергілікті тұрғындар мен шаруашылықтар сазан, ақмарқа, алабұға сияқты балық түрлерін аулайды. Ауланған балық аудан орталығына және басқа өңірлерге жөнелтіледі. Сонымен қатар, мал шаруашылығы да маңызды рөл атқарады. Тұрғындар еті мен сүті үшін түйе, сиыр және қой өсіреді. Бұл сала халықтың өзін-өзі азық-түлікпен қамтамасыз етуіне мүмкіндік береді. Шалғайда орналасқандықтан, туризм саласы әлі дамымаған. Алайда, балық аулау туризмін дамытуға әлеуеті зор.
Округте балықшылықпен қатар мал шаруашылығы да дамыған.
Қазіргі экологиялық жағдайы
Бүгінгі таңда округтің экологиялық жағдайы біршама жақсарды. Солтүстік Арал теңізінің қайта оралуы оң әсерін тигізді. Атап айтқанда, ауаның ылғалдылығы артып, тұзды шаң дауылдары азайды. Бұл туралы БҰҰ Даму Бағдарламасының есептерінде жазылған. Теңіз жағалауындағы өсімдіктер мен жануарлар дүниесі қайта жандана бастады. Алайда, Аралқұм шөлінің жақындығы әлі де белгілі бір қауіп төндіреді. Жергілікті экожүйені сақтау және қалпына келтіру жұмыстары жалғасуда.
Қорытындылай келе, бұл әкімшілік бірлік табиғаттың қайта түлеуінің жарқын мысалы болып табылады. Оның экономикасы мен болашағы теңіздің тұрақтылығына тікелей байланысты. Барлық қиындықтарға қарамастан, өзінің бірегей болмысын сақтап отырған мекен – Аққұм ауылдық округы.