Аралқұм ауылдық округы

Аралқұм ауылдық округы – Қазақстан Республикасы, Қызылорда облысы Арал ауданының оңтүстігінде орналасқан әкімшілік-аумақтық бірлік. Бұл округтің ерекшелігі оның толығымен Арал теңізінің құрғаған табанында пайда болған Аралқұм шөлінде орналасуында. Оның құрылуы мен тыныс-тіршілігі тікелей теміржол желісімен байланысты. Сондықтан, округтің негізгі міндеті – осы маңызды көлік дәлізіне қызмет көрсету. Осыған орай, округ тұрғындарының өмірі қатал табиғи жағдайларға бейімделуді қажет етеді.

Тарихы

Округтің тарихы Кеңес дәуірінде осы аумақтан өткен теміржол желісінің құрылысымен басталады. Аралқұм станциясы мен оған қарасты елді мекендер теміржолға қызмет көрсету пункттері ретінде салынды. Олардың негізгі міндеті пойыздардың үздіксіз қозғалысын қамтамасыз ету болды. Сонымен қатар, бұл станциялар стратегиялық маңызға ие еді. Кеңес Одағы ыдырағаннан кейін де округ өзінің теміржол саласындағы маңызын жоғалтпады. Қазақстанның транзиттік әлеуетін арттыруға бағытталған жаңа жобалар округтің дамуына жаңа серпін берді. Нәтижесінде, Аралқұм теміржолшылардың маңызды мекені болып қала берді.

Географиялық орналасуы және сипаттамасы

Аралқұм ауылдық округы Арал ауданының оңтүстік бөлігінде, Аралқұм шөлінің қақ ортасында орналасқан. Округ атауының өзі оның географиялық жағдайын толық сипаттайды. Жер бедері негізінен жазық, құмды төбешіктер мен сор топырақты алқаптардан тұрады. Өсімдік жамылғысы өте сирек. Мұнда негізінен шөлге төзімді сексеуіл, жусан сияқты өсімдіктер өседі. Округ аумағында тұрақты өзен-көлдер мүлдем жоқ. Бұл аймақтың табиғи жағдайы өмір сүру үшін аса қолайсыз болып саналады.

Ауылдық округке жататын ауылдар

Аралқұм ауылдық округының құрамына негізінен теміржолға қызмет көрсететін үш елді мекен кіреді. Олардың әрқайсысының өзіндік маңызы мен атқаратын қызметі бар.

Аралқұм станциясы – округтің әкімшілік орталығы. Барлық негізгі әлеуметтік және әкімшілік нысандар осында шоғырланған. Станцияда мектеп, медициналық пункт, байланыс бөлімшесі және жергілікті әкімдік орналасқан. Бұл елді мекен теміржол желісіндегі маңызды бекет болып табылады. Тұрғындарының басым көпшілігі теміржол саласында еңбек етеді.

Мойнақ ауылы – Аралқұм станциясынан шалғайда орналасқан шағын елді мекен. Ол негізінен теміржолшылардың отбасылары мен мал шаруашылығымен айналысатын бірнеше қожалықтан тұрады. Ауылдың инфрақұрылымы шектеулі. Тұрғындар негізгі қажеттіліктер үшін Аралқұм станциясына қатынайды.

Шөміш бекеті – бұл толыққанды ауыл емес, теміржол айрығы. Оның негізгі міндеті – пойыздарды өткізу және теміржол бағыттарын реттеу. Мұнда тек теміржолдың техникалық жұмысына жауапты бірнеше қызметкерлердің отбасылары ғана тұрады. Шөміш бекеті теміржолдың үздіксіз жұмысы үшін маңызды техникалық буын болып саналады.

Теміржол – округ экономикасының негізгі тірегі.

Аралқұм ауылдық округы: Климаты мен гидрологиясы

Аралқұм ауылдық округы аумағының климаты шұғыл континенталды және өте құрғақ. Жазы өте ыстық, шілдеде ауа температурасы +45°C дейін көтерілуі мүмкін. Керісінше, қысы аязды, қары аз, бірақ қатты желдер жиі болады. Жылдық жауын-шашын мөлшері өте төмен. Гидрологиялық тұрғыдан округ су көздеріне өте тапшы. Тұрақты өзен-көлдердің болмауы себепті, тұрғындар мен шаруашылықтар ауыз суды терең ұңғымалардан алады немесе теміржол арқылы тасымалданатын суды пайдаланады.

Экономикадағы және туризмдегі маңызы

Округ экономикасы толығымен теміржол саласына негізделген. Басты жұмыс беруші – «Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ. Жергілікті тұрғындар жол жөндеу, станцияға қызмет көрсету, байланыс және белгі беру салаларында еңбек етеді. Округ аумағы арқылы маңызды жүк тасымалдары өтеді. Бұл оның ел экономикасы үшін стратегиялық маңызын арттырады. Сонымен қатар, кейбір отбасылар қосымша табыс көзі ретінде шөлге төзімді түйе мен қой өсіреді. Туризм саласы мүлдем дамымаған.

Округ атауы осы Аралқұм шөліне байланысты қойылған.

Қазіргі экологиялық жағдайы

Аралқұм ауылдық округы Арал теңізі экологиялық апатының эпицентрінде орналасқан. Бұл аймақтағы негізгі экологиялық мәселе – шөлейттену және тұзды шаң дауылдары. Арал теңізінің құрғаған табанынан көтерілген улы тұз бен шаң тұрғындардың денсаулығына, әсіресе тыныс алу жолдарына кері әсер етеді. Бұл мәселе БҰҰ-ның Шөлейттенуге қарсы күрес конвенциясының назарында. Экологиялық жағдайды жақсарту мақсатында теңіздің құрғаған түбіне сексеуіл егу жұмыстары жүргізілуде. Бұл шаралар көршілес Сексеуіл кенті аумағында да қолға алынған.

Қорытындылай келе, бұл әкімшілік бірлік қатал табиғи жағдайдағы адамдардың төзімділігінің үлгісі болып табылады. Ол елдің көлік жүйесінде маңызды логистикалық рөл атқарады. Теміржолдың тұрақты жұмысы оның болашақта да сақталуының кепілі. Осындай қиындықтарға қарамастан, маңызды міндет атқарып отырған мекен – Аралқұм ауылдық округы.