Аранды ауылдық округі

Аранды ауылдық округі – Қазақстан Республикасы, Қызылорда облысының Қазалы ауданындағы әкімшілік-аумақтық бірлік болып табылады. Бұл аймақ Сырдария өзенінің оң жағалауында орналасып, өзіндік тарихы мен шаруашылық ерекшеліктерімен ерекшеленеді. Сонымен қатар, округ ауданның әлеуметтік-экономикалық дамуында маңызды рөл атқарады. Оның құрамына бірнеше елді мекен кіреді және жергілікті халық негізінен ауыл шаруашылығымен айналысады.

Тарихы

Аранды ауылдық округі қазіргі әкімшілік-аумақтық құрылымында 1997 жылы құрылды. Бұл өзгеріс бұрынғы Қожабақы және Пионер ауылдық кеңестерінің бірігуі нәтижесінде жүзеге асты. Жаңадан құрылған әкімшілік бірліктің орталығы болып Аранды ауылы бекітілді. Округтің тарихы осы өңірдегі елді мекендердің қалыптасуымен және кеңестік кезеңдегі ұжымшарлар мен кеңшарлардың дамуымен тығыз байланысты. Бұл кезеңдерде жергілікті экономиканың негізі қаланып, инфрақұрылымдық нысандар салынды.

Географиялық орналасуы және сипаттамасы

Округ Қазалы ауданының солтүстік бөлігінде, Сырдария өзенінің оң жақ жағалауында орын тепкен. Жер бедері негізінен жазық болып келеді. Бұл аумақ шөлейт және шөлді аймақтарға тән табиғи ландшафтпен сипатталады. Өзеннің жақындығы жергілікті флора мен фаунаның қалыптасуына айтарлықтай әсер етеді. Округ аумағындағы топырақ құрамы әртүрлі, көбінесе құмды және сортаңды жерлер кездеседі. Дегенмен, өзен бойындағы алқаптар шаруашылық үшін қолайлы болып саналады.

Сырдария өзенінің жағалауындағы көрініс

Аранды ауылдық округіне жататын ауылдар

Округ құрамына екі негізгі елді мекен кіреді. Олардың әрқайсысының өзіндік ерекшеліктері мен шаруашылық бағыттары бар. 2021 жылғы санақ бойынша округте 2028 адам тұрады, бұл оның Қазалы ауданы аумағындағы орташа көрсеткіштердің бірі екенін көрсетеді.

Аранды ауылы – округтің әкімшілік орталығы. Негізгі инфрақұрылымдық нысандар, атап айтқанда мектеп, медициналық пункт және мәдениет үйі осы ауылда шоғырланған. Ауыл тұрғындарының басым бөлігі мал шаруашылығымен және ішінара егіншілікпен айналысады. Соңғы жылдары ауылды абаттандыру және әлеуметтік жағдайды жақсарту бойынша жұмыстар жүргізілуде.

Қожабақы ауылы – округтегі екінші маңызды елді мекен. Бұл ауылдың атауы тарихи тұлға есімімен байланысты болуы мүмкін. Қожабақы ауылының тұрғындары да негізінен мал өсірумен айналысады. Ауыл Аранды ауылымен тығыз экономикалық және әлеуметтік байланыста. Мұнда да халықтың тұрмысын жақсартуға бағытталған жергілікті бағдарламалар іске асырылуда.

Климаты мен гидрологиясы

Аранды ауылдық округінің климаты тым континентті болып келеді. Жазы ыстық әрі құрғақ, ал қысы суық және қары аз болады. Жылдық жауын-шашын мөлшері төмен, бұл егін шаруашылығын суармалы жүйелерге тәуелді етеді. Аймақтың негізгі су артериясы – Сырдария өзені. Оның суы ауыз су ретінде және ауыл шаруашылығы жерлерін суару үшін пайдаланылады. Арал теңізінің тартылуы аймақтың гидрологиялық режиміне және жалпы климатқа кері әсерін тигізген.

Экономикадағы және туризмдегі маңызы

Округ экономикасының негізгі тірегі – ауыл шаруашылығы, оның ішінде мал шаруашылығы басым дамыған. Жергілікті халық негізінен төрт түлік малды – мүйізді ірі қара, қой мен ешкі, жылқы және түйе өсірумен айналысады. Бұл саладан алынатын өнімдер (ет, сүт, жүн) жергілікті нарықты қамтамасыз етіп, Қызылорда облысының экономикасына өз үлесін қосады. Егіншілік негізінен мал азығындық дақылдарды өсіруге бағытталған.

Туризм саласы бұл аймақта әлі дамымаған. Алайда, Сырдария өзенінің жағалауында экотуризмді немесе спорттық балық аулауды дамытуға мүмкіндіктер бар. Бұл үшін арнайы инфрақұрылым құру және инвестиция тарту қажет.

Өрістегі мал – аймақ экономикасының негізі

Қазіргі экологиялық жағдайы

Аранды ауылдық округінің экологиялық жағдайы Арал теңізінің экологиялық апатымен тығыз байланысты. Теңіздің тартылуы нәтижесінде аймақта шөлейттену процесі күшейіп, топырақтың тұздануы белең алды. Сонымен қатар, құрғап қалған теңіз түбінен көтерілетін тұзды шаң-тозаң ауа сапасына және халықтың денсаулығына кері әсер етеді. Бұл мәселелерді шешу үшін Қазақстан Үкіметі және халықаралық ұйымдар тарапынан түрлі жобалар жүзеге асырылуда. Мысалы, Сырдария арнасын реттеу және Солтүстік Аралды қалпына келтіру жұмыстары оң нәтижесін беруде. Бұл туралы ҚР Ұлттық статистика бюросының деректерінде де көрсетілген.

Жалпы алғанда, Аранды ауылдық округі – Қазалы ауданының маңызды әкімшілік-аумақтық бірліктерінің бірі. Оның экономикасы ауыл шаруашылығына негізделген және өзіндік тарихи-географиялық ерекшеліктерге ие. Экологиялық қиындықтарға қарамастан, аймақтың әлеуметтік-экономикалық даму әлеуеті зор. Жергілікті халықтың еңбекқорлығы мен мемлекеттік бағдарламалардың арқасында Аранды ауылдық округі өз болашағына сеніммен қарайды.