Қазалы ауылдық округі – Қызылорда облысы, Қазалы ауданының орталық бөлігінде орналасқан әкімшілік-аумақтық құрылым. Бұл округ ауданның тарихи, мәдени және экономикалық дамуында ерекше орын алады. Оның аумағында ортағасырлық Жанкент қаласының орны сияқты маңызды тарихи ескерткіштер орналасқан. Округтің тыныс-тіршілігі Сырдария өзенімен және Арал теңізінің экологиялық ахуалымен тығыз байланысты. Әкімшілік орталығы – Бекарыстан би ауылы.

Тарихы

Округтің тарихы Кеңес дәуірінен бастау алады. 1930 жылдары ұжымдастыру саясаты аясында бұл аумақта «Ленин» атындағы ұжымшар (колхоз) құрылды. Ұжымшар негізінен күріш өсірумен, мал шаруашылығымен және балық аулаумен айналысты. Ұлы Отан соғысы жылдарында округ тұрғындары майданға азық-түлік жөнелтіп, тылда ерен еңбектің үлгісін көрсетті. Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін, 1997 жылғы реформаларға сәйкес, ұжымшар негізінде Қазалы ауылдық округі болып қайта құрылды.

Географиялық орналасуы және сипаттамасы

Қазалы ауылдық округі аудан орталығы – Әйтеке би кентінен оңтүстік-шығысқа қарай шамамен 25 шақырым жерде орналасқан. Жер бедері – Тұран ойпатының жазық бөлігі. Топырағы негізінен сұр, құмдақты және сортаңды келеді. Округ аумағын Сырдария өзенінің ескі арналары мен тармақтары кесіп өтеді. Өсімдіктер әлемі шөлейтті аймаққа тән: жусан, изен, сексеуіл, өзен жағалауында қамыс пен тораңғы өседі.

Округ аумағындағы тарихи Жанкент қаласының орны

Қазалы ауылдық округіне жататын ауылдар

Округ құрамына үш елді мекен кіреді.

Бекарыстан би ауылы – округтің әкімшілік орталығы. Бұрынғы атауы – Бесарық станциясы. Ауылға 1997 жылы осы өңірден шыққан би Бекарыстан Әмреұлының есімі берілген. Ауылда мектеп, аурухана, мәдениет үйі сияқты әлеуметтік нысандар бар.

Жанкент ауылы – тарихи маңызы зор елді мекен. Ол орта ғасырлардағы Оғыз мемлекетінің астанасы болған Жанкент (Янгикент) қаласының орнына жақын орналасқан. Қазіргі таңда бұл жерде археологиялық зерттеулер жүргізілуде.

Мәдениет ауылы – шағын елді мекен. Тұрғындары негізінен мал шаруашылығымен айналысады.

Климаты мен гидрологиясы

Округ климаты тым континентті. Жазы ыстық әрі құрғақ, шілде айының орташа температурасы +27°C-тан жоғары болады. Қысы суық, қары аз, қаңтардағы орташа температура -14°C шамасында. Жылдық жауын-шын мөлшері 100-130 мм-ден аспайды. Округтің басты су артериясы – Сырдария өзені. Оның суы егістіктерді суаруға және шаруашылық қажеттіліктеріне пайдаланылады.

Экономикадағы және туризмдегі маңызы

Округ экономикасының негізі – ауыл шаруашылығы. Егіншілік саласында күріш өсіру басты орын алады. Сондай-ақ, мал азықтық дақылдар егіледі. Мал шаруашылығында мүйізді ірі қара, қой, жылқы және түйе өсіру жақсы дамыған. Округтің туристік әлеуеті өте жоғары. Жанкент қалашығының орны тарихи-мәдени туризмді дамыту үшін таптырмас нысан болып табылады. Бұл жерге отандық және шетелдік туристердің қызығушылығын арттыру арқылы Қазақстанның туристік картасында маңызды орын алуға болады.

Қазіргі экологиялық жағдайы

Округтің экологиялық жағдайына Арал теңізінің тартылуы айтарлықтай кері әсер етеді. Тұзды шаң-тозаңның таралуы топырақтың құнарсыздануына және өсімдіктер әлемінің жұтауына алып келеді. Су тапшылығы да жылдан жылға өзекті мәселеге айналуда. Бұл проблемаларды шешу мақсатында мемлекет тарапынан, атап айтқанда ҚР Су ресурстары және ирригация министрлігі арқылы суды үнемдеу технологияларын енгізу және экологиялық ахуалды жақсарту бойынша жұмыстар жүргізілуде.

Нәтижесінде, бай тарихи мұрасы мен дамыған ауыл шаруашылығы бар Қазалы ауылдық округі – Қазалы ауданының маңызды әлеуметтік-экономикалық және мәдени орталықтарының бірі болып қала береді.