Құмжиек ауылдық округі – Қызылорда облысы, Қазалы ауданының орталық бөлігінде орналасқан маңызды әкімшілік-аумақтық бірлік. «Құм жиегі» деген мағынаны білдіретін бұл округ өзінің атауына сай, Қызылқұм құмының шетінде, Сырдария өзенінің сол жағалауында орналасқан. Ол ауданның аграрлық секторында, әсіресе күріш және мал шаруашылығын дамытуда елеулі рөл атқарады. Округтің әлеуметтік-экономикалық дамуы өңірдің табиғи-климаттық жағдайларымен тығыз байланысты. Әкімшілік орталығы – Пірімов ауылы.
Тарихы
Округтің тарихы Кеңес дәуіріндегі ұжымдастыру жылдарынан бастау алады. 1930 жылдары бұл аумақта «Ынтымақ» ұжымшары (колхоз) құрылып, жергілікті халық егіншілікпен және мал шаруашылығымен айналысқан. Шаруашылықтың негізгі бағыты – Сырдария өзенінің суын тиімді пайдалану арқылы күріш өсіру болды. Ұзақ жылдар бойы бұл ұжымшар ауданның ең озық шаруашылықтарының бірі саналып келді. Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін, 1997 жылғы әкімшілік реформалар барысында ұжымшар негізінде Құмжиек ауылдық округі болып қайта құрылды. Сол жылы округ орталығына осы өңірден шыққан күйші-композитор Нұртуған Пірімовтің есімі берілді.
Географиялық орналасуы және сипаттамасы
Округ аудан орталығы – Әйтеке би кентінен оңтүстік-шығысқа қарай шамамен 45 шақырым қашықтықта орналасқан. Жер бедері – негізінен жазық, Тұран ойпатының бір бөлігі болып табылады. Топырақ жамылғысы көбіне құмды, сұр және сортаңды болып келеді. Округ аумағы Қызылқұм шөлімен шектеседі, бұл оның табиғатына ерекше сипат береді. Өсімдіктер әлемі шөлейтті аймаққа тән: жусан, изен, сексеуіл және басқа да бұталар кең таралған. Сырдария өзенінің жағалауында тоғайлы алқаптар кездеседі.
Құмжиек ауылдық округіне тән табиғат көрінісі
Құмжиек ауылдық округіне жататын ауылдар
Округ құрамына алты елді мекен кіреді.
Пірімов ауылы – округтің әкімшілік орталығы. Бұрынғы атауы – Ынтымақ. Бұл ауылда мектеп, балабақша, мәдениет үйі, кітапхана және дәрігерлік амбулатория сияқты негізгі әлеуметтік инфрақұрылым нысандары шоғырланған. Ауыл тұрғындары негізінен күріш егіп, мал өсірумен айналысады.
Алтай және Ойынды – теміржол бойында орналасқан шағын бекеттер. Бұл елді мекендердің тұрғындары негізінен теміржол саласында қызмет етеді және қосалқы шаруашылықпен айналысады.
Қожақазған, Мәдениет және Тапа – шағын ауылдар. Бұл елді мекендердің негізгі кәсібі – мал шаруашылығы. Тұрғындар мүйізді ірі қара, қой-ешкі, жылқы және түйе өсіреді.
Климаты мен гидрологиясы
Құмжиек ауылдық округінің климаты тым континентті. Жазы өте ыстық және құрғақ, шілде айында ауа температурасы +40°C-тан асуы мүмкін. Қысы суық, қары жұқа, қаңтардың орташа температурасы -12°C-тан -15°C-қа дейін ауытқиды. Жылдық жауын-шашын мөлшері өте аз, шамамен 100-130 мм. Округтің негізгі су көзі – Сырдария өзені және одан тартылған Шиелі каналы сияқты суару жүйелері. Бұл су ресурстары күріш алқаптарын суару үшін аса маңызды.
Экономикадағы және туризмдегі маңызы
Округ экономикасының негізгі тірегі – ауыл шаруашылығы. Күріш өсіру – егіншіліктің басты саласы. Жыл сайын жергілікті шаруалар мол өнім алып, ауданның азық-түлік қауіпсіздігіне үлес қосады. Мал шаруашылығы да жақсы дамыған. Ет және сүт өнімдерін өндіруге баса назар аударылады. Туристік әлеуеті зерттелмеген, дегенмен, болашақта Сырдария жағалауында агротуризмді немесе күйші Нұртуған Пірімовтің мұрасына байланысты мәдени туризмді дамытуға мүмкіндіктер бар.
Қазіргі экологиялық жағдайы
Округтің экологиялық жағдайына Арал теңізінің тартылуы салдарынан туындаған проблемалар тікелей әсер етеді. Аралқұмнан көтерілген тұзды шаң-тозаң топырақтың құнарлылығын төмендетіп, өсімдіктер әлеміне зиянын тигізуде. Су ресурстарының тапшылығы және топырақтың екінші реттік сортаңдануы да өзекті мәселелердің бірі болып қала береді. Бұл мәселелерді шешуге бағытталған Қазақстан Республикасының Үкіметі мен халықаралық ұйымдардың жобалары, соның ішінде [САРАТС жобасы](Ү