Райым ауылдық округы

Райым ауылдық округы – Қазақстан Республикасы, Қызылорда облысы Арал ауданының оңтүстік-шығысында орналасқан әкімшілік-аумақтық бірлік. Бұл округтің атауы XIX ғасырда салынған тарихи Райым бекінісінің құрметіне қойылған. Ол Сырдария өзенінің төменгі ағысы бойында, құнарлы аймақта орналасқан. Округ экономикасы толығымен өзеннің табиғи ресурстарына: суармалы мал шаруашылығы мен балық аулауға негізделген. Осыған орай, округтің бүкіл тыныс-тіршілігі Сырдария өзенімен тығыз байланысты. Бұл өңір тарих пен табиғаттың біте қайнасқан мекені болып табылады.

Тарихы

Округ аумағының тарихы тереңде жатыр. Округтің қазіргі атауы XIX ғасырдағы маңызды тарихи оқиғалармен байланысты. Дәл осы өңірде Ресей империясының Орта Азиядағы алғашқы тірек пункттерінің бірі – Райым бекінісі салынған. Бұл бекініс аймақтың стратегиялық маңызын арттырды. Кеңес дәуірінде бұл аумақта балық аулау және мал өсірумен айналысатын ұжымшарлар (колхоздар) құрылды. Сол кезеңде Қызылжар және Шөмішкөл ауылдары осы шаруашылықтардың негізгі елді мекендері ретінде қалыптасты. Тәуелсіздік алғаннан кейін округ өзінің тарихи Райым атауын сақтап қалды.

Географиялық орналасуы және сипаттамасы

Райым ауылдық округы Арал ауданының оңтүстік-шығыс бөлігінде, Сырдария өзенінің аңғарында орналасқан. Жер бедері негізінен жазық. Ол өзен аңғарына тән тоғайлы ормандармен, қамысты-құрақты алқаптармен және шалғынды жайылымдармен сипатталады. Өзеннің жайылмасы мал жаюға өте қолайлы. Өзеннен шалғай орналасқан аумақтар шөлейтті белдемге жатады. Топырағы аллювийлі, яғни өзен тасындыларынан пайда болған құнарлы болып келеді. Бұл мал азықтық дақылдарды өсіруге жақсы жағдай жасайды.

Ауылдық округке жататын ауылдар

Райым ауылдық округының құрамына екі негізгі елді мекен кіреді. Екі ауыл да Сырдария өзенінің және оған қарасты көлдер жүйесінің бойында орналасып, оның табиғи игіліктерін пайдаланады.

Қызылжар ауылы – округтің әкімшілік орталығы. Барлық негізгі әлеуметтік және әкімшілік нысандар осы ауылда шоғырланған. Мұнда ауыл әкімдігі, орта мектеп, дәрігерлік амбулатория және мәдениет үйі орналасқан. Қызылжар ауылының атауы «қызыл жар» дегенді білдіреді, бұл жергілікті жер бедерінің ерекшелігін сипаттайды. Ауыл тұрғындарының негізгі кәсібі – мал шаруашылығы.

Шөмішкөл ауылы – округтегі екінші елді мекен. Ол аттас Шөмішкөл көлінің жағасында орналасқан. Ауыл тұрғындарының негізгі кәсібі – балық аулау және мал өсіру. Шөмішкөл көлі ауданға танымал балық аулау орындарының бірі болып табылады. Ауылда негізгі инфрақұрылым нысандары бар. Ресми статистика бойынша, халық саны Қызылжар ауылынан аз.

Шөмішкөл – округтегі балық шаруашылығының орталығы.

Райым ауылдық округы: Климаты мен гидрологиясы

Райым ауылдық округы аумағының климаты шұғыл континенталды. Жазы ыстық және құрғақ, ал қысы суық, бірақ қары аз болады. Жылдық жауын-шашын мөлшері төмен. Дегенмен, округтің гидрологиялық режимі оның басты ерекшелігі болып табылады. Ол толығымен Сырдария өзенінің суына және Шөмішкөл сияқты көлдер жүйесіне тәуелді. Өзен округтің барлық тіршілігінің негізгі көзі. Ол ауыз сумен, мал жайылымдарын суарумен және балық ресурстарымен қамтамасыз етеді.

Экономикадағы және туризмдегі маңызы

Округ экономикасының негізгі салалары – мал және балық шаруашылығы. Сырдарияның жайылмасындағы құнарлы жайылымдар етті-сүтті бағыттағы ірі қара мал мен қой өсіруге өте қолайлы. Сонымен қатар, жергілікті тұрғындар жылқы өсірумен де айналысады. Шөмішкөл көлі мен Сырдария өзені сазан, жайын, ақмарқа сияқты балық түрлеріне бай. Бұл салалар Арал ауданының экономикасына өз үлесін қосады. Округтің тарихи және балық аулау туризмін дамытуға зор әлеуеті бар.

Өзен жағалауындағы жайылымдар мал шаруашылығы үшін маңызды.

Қазіргі экологиялық жағдайы

Бүгінгі таңда округтің экологиялық жағдайы Сырдария өзенінің ахуалына тікелей байланысты. Өзен суының сапасы жоғарғы ағыстағы өнеркәсіптік және ауылшаруашылық нысандарының әсерінен өзгеруі мүмкін. Сонымен қатар, өзен бойындағы бірегей тоғайлы ормандарды сақтау маңызды мәселе болып табылады. Бұл экожүйелер туралы UNESCO-ның Сырдария атырауы бойынша алдын ала тізімінде айтылған. Дегенмен, Арал теңізінің солтүстік бөлігінің қалпына келуі Сырдарияның төменгі ағысындағы экожүйенің тұрақтануына оң әсер етті.

Қорытындылай келе, бұл әкімшілік бірлік бай тарих пен бірегей табиғатты үйлестірген мекен. Оның дамуы Сырдария өзенінің тұрақтылығына және тарихи мұраны сақтап қалуға байланысты. Табиғи ресурстар мен тарихи әлеуетті ұтымды пайдаланған жағдайда, оның болашағы зор. Осындай ерекшелігі бар өңір – Райым ауылдық округы.