Мұратбаев ауылдық округі – Қызылорда облысы, Қазалы ауданының орталық бөлігінде орналасқан әкімшілік-аумақтық құрылым. Округ Сырдария өзенінің сол жағалауындағы құнарлы алқапта орналасқан, бұл оның ауыл шаруашылығын, әсіресе күріш өсіруді дамытудағы маңызын айқындайды. Округке жалынды жастар жетекшісі, Түркістан комсомолының негізін қалаушылардың бірі Ғани Мұратбаевтың есімі берілген. Әкімшілік орталығы және жалғыз елді мекені – Мұратбаев ауылы.
Тарихы
Округтің тарихы Кеңес дәуіріндегі ұжымдастыру жылдарынан бастау алады. Алғашында бұл аумақта бірнеше шағын серіктестіктер болған. 1939 жылы олар біріктіріліп, «III Интернационал» ұжымшары (колхоз) құрылды. Ұжымшар негізінен күріш егумен және мал шаруашылығымен айналысып, аудандағы алдыңғы қатарлы шаруашылықтардың бірі болды. 1967 жылы ұжымшар негізінде құрылған кеңшарға (совхоз) және ауылға Ғани Мұратбаевтың есімі берілді. Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін, 1997 жылғы әкімшілік реформалар барысында кеңшар негізінде қазіргі Мұратбаев ауылдық округі құрылды.
Географиялық орналасуы және сипаттамасы
Округ Қазалы ауданының орталығында, аудан орталығы – Әйтеке би кентінен оңтүстік-шығысқа қарай 20 шақырым қашықтықта орналасқан. Жер бедері – Тұран ойпатының Сырдария өзені аңғарындағы жазық бөлігі. Топырағы негізінен шалғынды-аллювийлі, құнарлы болып келеді, бұл күріш өсіруге өте қолайлы. Өсімдіктер әлемі өзен аңғарына тән: қамыс, құрақ, жыңғыл және түрлі шөптер өседі. Округ аумағынан Сырдария өзенінен бастау алатын бірнеше суару каналдары өтеді.
Қызылорда қаласындағы Ғани Мұратбаев ескерткіші
Мұратбаев ауылдық округіне жататын ауылдар
Округ құрамына бір ғана елді мекен кіреді.
Мұратбаев ауылы – округтің әкімшілік орталығы. Бұл ауданның ірі елді мекендерінің бірі. Ауылда Ғани Мұратбаев атындағы орта мектеп, балабақша, мәдениет үйі, кітапхана, дәрігерлік амбулатория және Ғ. Мұратбаевтың мемориалдық мұражайы орналасқан. Мұражай – округтің мақтанышы, онда қайраткердің өмірі мен қызметіне қатысты құнды жәдігерлер жинақталған. Ауыл тұрғындарының негізгі кәсібі – күріш шаруашылығы.
Климаты мен гидрологиясы
Мұратбаев ауылдық округінің климаты тым континентті. Жазы өте ыстық және құрғақ, шілде айында орташа температура +27°C-тан +30°C-қа дейін жетеді. Қысы суық, қары жұқа, қаңтардың орташа температурасы -12°C-тан -15°C-қа дейін ауытқиды. Жылдық жауын-шашын мөлшері шамамен 120-150 мм. Округтің негізгі су көзі – Сырдария өзені және одан тартылған Қазалы магистральды каналы сияқты ірі суару жүйелері. Бұл су ресурстары күріш алқаптарын сумен қамтамасыз етуде шешуші рөл атқарады.
Экономикадағы және туризмдегі маңызы
Округ экономикасының негізін ауыл шаруашылығы, оның ішінде күріш өсіру құрайды. «Сыр маржаны» атанған Қазалы күрішінің едәуір бөлігі осы округте өндіріледі. Мұнда бірнеше ірі шаруа қожалықтары жұмыс істейді. Мал шаруашылығы да жақсы дамыған, негізінен мүйізді ірі қара мен қой өсіріледі. Туристік әлеуеті Ғани Мұратбаевтың мемориалдық мұражайымен байланысты. Мұражайға жыл сайын еліміздің түкпір-түкпірінен оқушылар, студенттер және тарихқа қызығушы азаматтар келіп, тағзым етеді. Бұл бағытты Қазақстандағы ішкі туризм аясында одан әрі дамытуға мүмкіндіктер бар.
Қазіргі экологиялық жағдайы
Округтің экологиялық жағдайы жалпы Арал өңіріне тән проблемалармен сипатталады. Арал теңізінің тартылуы салдарынан туындаған тұзды шаң-тозаңның әсері бұл аймақта да байқалады. Дегенмен, Сырдария өзеніне жақын орналасуы бұл әсерді біршама жұмсартады. Негізгі мәселелердің бірі – су ресурстарын тиімді пайдалану және топырақтың екінші реттік сортаңдануының алдын алу. Бұл мәселелерді шешу үшін ҚР Су ресурстары және ирригация министрлігі тарапынан суды үнемдеу технологияларын енгізу бойынша жұмыстар жүргізілуде.
Қорытындылай келе, тарихи тұлғаның есімімен аталатын, еңбекқор халқы бар Мұратбаев ауылдық округі – Қазалы ауданының маңызды аграрлық және мәдени орталықтарының бірі болып табылады.